Bilety elektroniczne - wariant bez kasowników
Opisywany poniżej system biletów elektronicznych może
stanowić alternatywę dla systemu sprzedaży okresowych
biletów papierowych. Karta elektroniczna jest nie tylko
nośnikiem uprawnień pieniężnych, ale także biletem.
Nasz system nie wyklucza aktualnie pracujących rozwiązań opartych na bilecie
papierowym, będącym w dotychczasowej sieci dystrybucji
przedsiębiorstwa, ale jest jego uzupełnieniem. Pozwala na
łagodne, stopniowe przejście z biletu papierowego na bilet
elektroniczny.
Wariant ten polega na zastąpieniu istniejących rozwiązań biletu okresowego
poprzez zastosowanie karty elektronicznej bezstykowej jako nośnika biletu okresowego.
Bilet taki jest sprawdzany przez kontrolera na elektronicznej sprawdzarce.
Rozwiązanie takie jest już raczej nie stosowane bowiem rozwiązuje ono
tylko problem biletu okresowego.Zastępowane jest poprzez rozwiązanie
biletu elektronicznego z kasownikami
Zaleta takiego rozwiązania jest to że nie wymaga wyposażenia pojazdów a jedynie:
- Punktów sprzedaży
- Kontrolera
Nasze doświadczenia pozwalają przewidywać następujące korzyści z wdrożenia systemu opartego na karcie elektronicznej :
-
Możliwość rozbudowania funkcji karty elektronicznej
Następnym krokiem w rozszerzeniu funkcji karty elektronicznej może być jej zastosowanie np. na płatnych parkingach, basenach itp., a także możliwość integracji działalności wszystkich istniejących w danej aglomeracji systemów komunikacyjnych.
-
Zmniejszenie kosztów dystrybucji biletów
Aktualnie bilety papierowe rozprowadzane są poprzez sieć agentów pracujących na zasadzie prowizji. Dystrybucja biletów elektronicznych byłaby w gestii przewoźnika.
-
Zwiększenie kultury obsługi pasażerów poprzez przejście na wyższy poziom techniczny
Obserwacje wykazują, iż wprowadzenie każdej nowości technicznej powoduje wzrost ogólnej kultury technicznej społeczeństwa, ułatwia posługiwanie się zaawansowanymi środkami technicznymi, w tym przypadku elektronicznym pieniądzem.
-
Kontrola przebiegu pracy rewizorów
W trakcie swojej pracy rewizorzy również odnotowują swoją obecność w pojazdach, który to fakt jest rejestrowany zarówno w autokomputerach jak i w czytnikach rewizorskich – sprawdzarkach. Po powrocie pojazdów na zajezdnie otrzymujemy pełną informację o przebiegu pracy rewizorów.
-
Elastyczność kształtowania opłaty za przejazd
Karta elektroniczna daje możliwości zwiększania wpływów ze sprzedaży biletów poprzez elastyczne stosowanie różnego rodzaju promocji, bonifikat, bonusów itp. np. wprowadzenie tańszego biletu stosowanego poza szczytem itd.
Na system w tym wariancie składają się:
- Punkt sprzedaży (doładowań)
- Kontroler
Punkt sprzedaży
Stanowisko ładowania kart pasażerskich składa się z:
- jednostki centralnej,
- modułu odczytu kart,
- zasilacza oraz
- części oprogramowania wchodzącego w skład infrastruktury informatycznej systemu.
Oprogramowanie punktu doładowań pozwala na zapis i odczyt kart, ładowanie
i doładowywanie wartości, zwrot kart pasażerskich.
Moduł odczytu kart pracuje tylko wówczas, gdy włożona jest karta sprzedawcy co
jest zabezpieczeniem systemu a także elementem umoralniającym precyzyjne rozliczanie kasjerów.
Moduł odczytu kart zawiera zapisane w sposób niemożliwy do odczytania klucze do zapisu
informacji o posiadanych uprawnieniach na kartach pasażerskich.
Klucze te ładowane są jednokrotnie ze specjalnych kart inicjujących.
Stanowisko wydawania biletów może się mieścić w punktach odległych od biur przedsiębiorstwa (w domach towarowych, przejściach podziemnych, na dworcach, w osobnych kioskach itp.). Dla przesyłania danych powinno być połączone z centrum nadzoru np. modemem przez łącze stałe lub sięć komutowaną.
Karty w trakcie sprzedaży podlegają personalizacji. Jest to proces zarejestrowania karty w systemie i zapisania w karcie danych pasażera lub okaziciela. Gdy karty są wydawane na okaziciela nie wymagają dodatkowych nadruków (oprócz tych wykonywanych przez producenta kart).
Natomiast jeśli chcemy, aby dane personalne pasażera wraz z jego zdjęciem stanowiły legitymację, możemy wykonać to na dwa sposoby:
-
nadruk zdjęcia i danych przy pomocy drukarki termotransferowej bezpośrednio na karcie elektronicznej;
Drukarki termotransferowe do nadruków na kartach - przygotowanie etui na kartę elektroniczną, na którym zalaminowane na zimno będzie zwykłe zdjęcie, dostarczone przez pasażera. Karta jest ważna tylko z etui – legitymacją.
Wszelkie informacje na temat funkcjonowania systemu wpisywane są do tego układu scalonego. Karta ta przenosi uprawnienia terminowe lub punktowe (ewentualnie mieszane w sensie połączenia tych systemów) posiadacza karty. Dla kart imiennych zakłada się możliwość zapisu danych osobowych pasażera. Karta zawiera unikalny, fabryczny numer seryjny, datę ważności, typ karty. Nadruki są dokonywane przez dostawcę kart wg ustalonego wzoru. Bilet na karcie jest ważny przez określony czas (np. 1 rok), przy czym jego ważność może być przedłużana. Zależnie od potrzeb karty elektroniczne mogą być wydawane jako imienne lub na okaziciela. Imienna karta może być wydana ponownie (za odpowiednią opłatą) w razie zagubienia lub kradzieży. Karta taka jest ważna tylko dla konkretnej osoby i wymaga określenia tożsamości osoby nią się posługującej. Najlepszym, lecz najdroższym sposobem jest wspomniane wyżej trwałe nadrukowanie na karcie zdjęcia właściciela. Możliwe jest także posługiwanie się kartą i osobną legitymacją ze zdjęciem, przy czym karta i legitymacja są przyporządkowanie wzajemnie unikalnym numerem trwale naniesionym na kartę, zapisanym w pamięci karty i zapisanym na legitymacji w chwili wydawania karty. Karty elektroniczne (systemu Mifare) są przyjętym na świecie standardem biletów elektronicznych dla środków komunikacji masowej. Są praktycznie niemożliwe do sfałszowania. Ma to szczególne znaczenie przy biletach okresowych, kiedy cena biletu jest znaczna. Karta pamięta kilkanaście ostatnich transakcji. Istnieje możliwość wprowadzenia dodatkowego obszaru kredytowego do karty, który może być zorganizowany w postaci dodatkowego „banku”, uruchamianego automatycznie po spełnieniu określonych warunków.
Wyposażenie kontrolera
Każdy kontroler wyposażony jest w urządzenie do kontroli biletów elektronicznych, tak zwaną sprawdzarkę oraz specjalnie zaprogramowaną kartę elektroniczną (kartę kontrolera). Sprawdzarka wyposażona jest w czytnik kart elektronicznych, podświetlany wyświetlacz LCD oraz klawiaturę. Jest to urządzenie przenośne, zasilane akumulatorami.
Dane te są zapamiętywane przez sprawdzarkę. Możliwy jest przy tym tryb sprawdzania zwykły, a dla części punktowej także automatyczny.
W trybie zwykłym rewizor przegląda i sam ocenia ważność zapisanych skasowań i sprawdza informację o części terminowej.
W trybie automatycznym porównywany jest czas skasowania biletu z czasem bieżącym i na tej podstawie sygnalizowany stan: skasowanie ważne lub nieważne.
Możliwe są również inne sposoby sprawdzania automatycznego.
Dane o skasowanych kartach są gromadzone w pamięci wewnętrznej sprawdzarki i służą do tworzenia statystyk kontroli, a także kontroli pracy rewizorów itd..
Karta kontrolera służy do:
- identyfikacji kontrolera;
- blokowania kasowników;
- przenoszenia danych z kasownika pojazdu do czytnika kontrolera.
Dostęp do pamięci sprawdzarki (przenoszenie danych do systemu nadzoru) jest zabezpieczony specjalną kartą nadzoru. Dane ze sprawdzarki są odczytywane do komputera stacjonarnego łączem IRDA.
- Okres ważności
- Tygodniowe
- Dekadowe
- Miesięczne ze stałą ceną i ceną za 1 dzień
- Na 2 miesiące
- Kwartalne
- Semestralne
- Ze stałą datą ważności np. 1 wrzesień - 31 styczeń
- Półroczne
- Na 10 miesięcy
- Roczne
- Na dowolną liczbę dni ze stałą ceną za 1 dzień
- Na dowolną liczbę dni ze zmienną ceną za 1 dzień
- Inna liczba dni definiowana przez użytkownika
- Rodzaj ulgi – obowiązujący dla danego biletu
- Dni tygodnia, w które bilet jest ważny
- Właściciel biletu (np. okaziciel, imienny, rodzinny, itp.)
- Typ transportu, w którym bilet jest ważny (np. autobus i trolejbus)
- Strefy
- Forma biletu (papierowy lub elektroniczny)
- Limit przejazdów
- Trasa, Linia, Sieć – określa zakres ważności biletu, czy jest on ważny na 1-3 linii, na wybranej trasie czy jako bilet sieciowy
(*) Zakres realizowanych funkcji może się różnić w zależności od konkretnej implementacji